Uzyskanie obywatelstwa polskiego to ważny krok dla wielu cudzoziemców, którzy związali swoje życie z Polską. Daje ono nie tylko pełnię praw obywatelskich, ale także stabilizację i poczucie bezpieczeństwa – zwłaszcza osobom, które mieszkają, pracują lub prowadzą działalność gospodarczą na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
W tym poradniku przedstawiam dwie najczęstsze ścieżki nabycia obywatelstwa polskiego przez cudzoziemców: przez nadanie obywatelstwa polskiego oraz przez uznanie za obywatela polskiego. Zrozumienie różnic między nimi pomoże Ci świadomie wybrać właściwą drogę i skutecznie przejść przez całą procedurę.
Podstawa prawna – ustawa o obywatelstwie polskim
Zasady dotyczące obywatelstwa reguluje Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1989 ze zm.). Zgodnie z art. 4 ustawy, obywatelstwo można nabyć:
- z mocy prawa,
- przez nadanie obywatelstwa polskiego,
- przez uznanie za obywatela polskiego,
- przez przywrócenie obywatelstwa polskiego.
W tym artykule wyjaśniam, jak uzyskać obywatelstwo polskie w ramach dwóch procedur: przez nadanie obywatelstwa polskiego i uznanie za obywatela polskiego.
Nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP
Jak uzyskać obywatelstwo polskie? Jedną z dróg jest nadanie obywatelstwa, czyli tzw. naturalizacja. To uznaniowe postanowienie podejmowane przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.
O obywatelstwo dla cudzoziemca może ubiegać się każda osoba, niezależnie od długości pobytu czy podstawy legalizacji. W praktyce wniosek o nadanie obywatelstwa składają cudzoziemcy, którzy np.:
- nie spełniają warunków do uznania za obywatela polskiego,
- prowadzą działalność społeczną lub gospodarczą istotną dla kraju,
- posiadają szczególne zasługi dla Polski.
To ścieżka często wybierana przez osoby aktywne zawodowo, naukowo lub społecznie.
Procedura – wniosek o nadanie obywatelstwa polskiego
Procedura nadania obywatelstwa polskiego wygląda następująco:
1) Wniosek należy złożyć osobiście lub korespondencyjnie (z podpisem poświadczonym notarialnie) do wojewody lub konsula.
2) Dokumenty trafiają następnie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a stamtąd do Kancelarii Prezydenta RP.
3) Prezydent wydaje postanowienie:
- pozytywne – cudzoziemiec otrzymuje postanowienie o nadaniu obywatelstwa polskiego,
- negatywne – otrzymuje postanowienie o odmowie nadania obywatelstwa.
Ważne – nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP
Choć cudzoziemiec może spełniać wszystkie formalne warunki, decyzja o nadaniu obywatelstwa należy wyłącznie do kompetencji Prezydenta RP i ma charakter całkowicie uznaniowy.
Oznacza to, że rezultatu tego postępowania nie da się przewidzieć, a od rozstrzygnięcia nie przysługuje żaden środek odwoławczy.
Co jeśli wcześniej złożyłeś wniosek o uznanie obywatelstwa polskiego?
Zgodnie z art. 23 Ustawy o obywatelstwie polskim, złożenie wniosku o nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP w trakcie trwającego postępowania o uznanie za obywatela polskiego skutkuje jego umorzeniem.
Dlatego przed podjęciem działań warto świadomie przeanalizować, która procedura – uznanie za obywatela czy nadanie obywatelstwa – powinna zostać przeprowadzona.
Uznanie za obywatela polskiego przez wojewodę – jak uzyskać obywatelstwo polskie przez uznanie?
Uznanie za obywatela polskiego to sformalizowana procedura administracyjna, dostępna dla cudzoziemców, którzy spełniają ściśle określone warunki.
W przeciwieństwie do nadania obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP, jest to postępowanie, w którym stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego, a co za tym idzie – w razie decyzji odmownej wnioskodawcy przysługuje prawo do wniesienia odwołania do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Kto może zostać uznany za obywatela polskiego
Ustawa o obywatelstwie polskim w art. 30 ust. 1 przewiduje siedem sytuacji, kiedy cudzoziemcy, mogą ubiegać się o uznanie za obywatela polskiego.
Za obywatela polskiego uznaje się:
1) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 3 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, który posiada w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;
2) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, który: a) pozostaje co najmniej od 3 lat w związku małżeńskim zawartym z obywatelem polskim lub b) nie posiada żadnego obywatelstwa;
3) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 2 lat na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w Rzeczypospolitej Polskiej;
4) małoletniego cudzoziemca przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, którego jedno z rodziców jest obywatelem polskim, a drugie z rodziców, nieposiadające obywatelstwa polskiego, wyraziło zgodę na to uznanie;
5) małoletniego cudzoziemca przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawa stałego pobytu, którego co najmniej jednemu z rodziców zostało przywrócone obywatelstwo polskie, a drugie z rodziców, nieposiadające obywatelstwa polskiego, wyraziło zgodę na to uznanie;
6) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie i legalnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 10 lat, który spełnia łącznie następujące warunki:
- posiada zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej lub prawo stałego pobytu,
- posiada w Rzeczypospolitej Polskiej stabilne i regularne źródło dochodu oraz tytuł prawny do zajmowania lokalu mieszkalnego;
7) cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od roku na podstawie zezwolenia na pobyt stały, które uzyskał w związku z polskim pochodzeniem lub posiadaną Kartą Polaka.
Procedura – uznanie za obywatela polskiego przez wojewodę
Wniosek o uznanie za obywatela polskiego składa się do wojewody właściwego ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca.
Proces przebiega następująco:
1) Złożenie kompletu wniosków i formularza w urzędzie lub korespondencyjnie,
2) Weryfikacja danych i ocena spełnienia przesłanek ustawowych,
3) Wydanie decyzji administracyjnej o uznaniu za obywatela – pozytywnej lub odmownej.
Jeśli decyzja jest negatywna, cudzoziemiec może wnieść odwołanie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a następnie skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego.
Kiedy można dostać odmowę uznania za obywatela polskiego?
Wojewoda może odmówić uznania za obywatela polskiego, jeżeli:
- cudzoziemiec nie spełnia warunków określonych w art. 30 ustawy,
- istnieje zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego lub ważnego interesu Rzeczypospolitej Polskiej.
Dlatego tak ważne jest profesjonalne przygotowanie dokumentów i rzetelna ocena spełnienia wszystkich wymogów przed złożeniem wniosku.
Nadanie obywatelstwa polskiego czy uznanie obywatelstwa polskiego – którą procedurę wybrać?
Obie procedury prowadzą do tego samego celu, ale różnią się zasadami, czasem trwania i przewidywalnością.
Nadanie obywatelstwa polskiego:
- decyzję podejmuje Prezydent RP,
- jest to procedura w pełni uznaniowa – nawet jeśli cudzoziemiec spełnia pewne warunki, decyzja może być negatywna,
- nie przysługuje żaden środek odwoławczy,
- nie ma ustawowo określonych kryteriów,
- wynik postępowania jest trudny do przewidzenia,
- czas rozpatrywania może być bardzo zróżnicowany.
Uznanie za obywatela polskiego:
- decyzję wydaje wojewoda,
- to procedura administracyjna, oparta na ściśle określonych przesłankach ustawowych, w przypadku decyzji odmownej możliwe jest odwołanie do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a następnie złożenie skargi do sądu administracyjnego,
- procedura jest bardziej przewidywalna, gdyż prowadzona jest w oparciu o przepisy kodeksu postępowania administracyjnego – jeżeli cudzoziemiec spełnia warunki, ma podstawy ubiegania się o obywatelstwo,
- czas trwania postępowania oparty jest o kryteria kodeksowe.
Chcesz uzyskać obywatelstwo polskie? Zrób to świadomie
Decyzja o wyborze procedury – uznanie za obywatela polskiego czy nadanie obywatelstwa polskiego – powinna wynikać z Twojej sytuacji prawnej. Każda ścieżka ma swoje zasady i ograniczenia, a dobrze przygotowany wniosek to często klucz do sukcesu – zwłaszcza ze wsparciem doświadczonego prawnika imigracyjnego.
Uzyskaj obywatelstwo polskie z pomocą prawnika imigracyjnego
Potrzebujesz pomocy prawnika imigracyjnego w sprawie o obywatelstwo polskie? Specjalizuję się w prawie imigracyjnym i pomagam cudzoziemcom przejść przez całą procedurę administracyjną lub uznaniową – od wniosku aż po decyzję.
W ramach współpracy oferuję:
- analizę Twojej sytuacji i ocenę szans,
- wybór odpowiedniej procedury: uznanie za obywatela polskiego lub nadanie obywatelstwa polskiego,
- przygotowanie kompletnej dokumentacji,
- reprezentację przed urzędami i w postępowaniu sądowym.
Więcej informacji o mojej ofercie znajdziesz tutaj:
Pomoc prawna w sprawach obywatelstwa polskiego
Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. W celu uzyskania indywidualnej pomocy prawnej zachęcam do kontaktu z kancelarią.
